Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin 40 Yıllık Pratiği Ya da Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Behemehâl Kaldırılmalıdır?

Bir hukuk devletinde askeri yüksek idari yargısına ihtiyaç olup olmadığı sadece teorik bir tartışma konusu değildir. Gelişmiş ülkelere bakarak, “askeri idari yargısı” adı altında, “idari yargı sistemi dışında” bağımsız bir idari yargı kurmanın çok mantıklı olmadığı söylenebileceği gibi Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin (AYİM) askeri personel lehine verdiği onlarca önemli karardan bahsedilebilir.  Biz yazımıza, AYİM’in kuruluş öyküsüyle başlayacağız. Ardından, 12 Mart 1971 darbesini gerçekleştiren darbeci generallerin, Danıştay’a güven duymamasının ve “sol görüşlü subay, astsubay ve askeri öğrenciler”in Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) dönüş yollarını kapatma arzusu”nun ürünü olan, yani ideolojik gerekçelerle kurulan AYİM’in; kendisine biçilen misyona uygun davranıp davranmadığını, 40 yıldır verdiği kararları, neşter altına yatırarak değerlendirmeye çalışacağız. Makalemizde açıkça görüleceği üzere 12 Mart 1971 askeri müdahale dönemi başta olmak üzere,  aslında darbeci generallerin suç delili olan 2324 sayılı kâğıt parçasına “kanun değeri” atfederek verdiği 1982, darbecilerin hala görevde olduğu 1984, 1991 dönemiyle 2001 dönem kararlarını, yukarıda belirttiğimiz 6191 sayılı Kanun’la ilgili 2012 dönem kararlarıyla birlikte yorumladığımızda, AYİM’in askeri statükonun, askeri vesayetin bir organı olma niteliği gösterdiği ve bu gerekçe ile artık Türk yargı sisteminin bir parçası olmaktan çıkartılarak, lağvedilmesi gerekliliği gözler önüne serilmektedir. (İstanbul Barosu Dergisinin 2014/2 sayısında yer yayınlanmıştır. Bu yazı ADAM-DER Yıllık Raporu içinde yer alan yazının genişletilmiş biçimidir.)