Herkesin Kendi Barosu Olabilir Mi?
1969 tarihli Avukatlık Kanunu klasik avukatlık modelinin[1] en güzel örneklerinden biridir. Harcında İstanbul Barosu avukatlarından Volf Çernis’in büyük emeği vardır. Ruhunu anlamak için kanunu, TBB’nin ilk başkanı Prof. Faruk Erem tarafından hazırlanan ve halen yürürlükte olan Meslek İlke ve Kuralları isimli dev eserle birlikte değerlendirmek gerekir. Erem’in bu eseri aynı zamanda bir meslek tarihi şerhi niteliği taşır. Meslek ilkeleriyle birlikte Avukatlık Kanunu bize Orta Çağ’dan bu yana yaklaşık 800 yıllık tarihi olan klasik avukatlık mesleğinin olgunlaştığı zirveyi gösterir.
Elbette kanunun ve Meslek İlke ve Kuralları’nın eskiyen hükümleri vardı. Ayrıca gelişen teknoloji dünyası karşısında bilgi verme hakkı sınırlarının genişletilmesi ihtiyacı doğmuştu. Mesleğe kutsallık (!) atfeden başka sıkıntılı hükümler de vardı. Ayrıca kanun Türkiye Barolar Birliği ve Adalet Bakanlığı’nı vesayet makamı olarak gösteren hükümler içeriyordu… Bu konularda barolar, avukat grupları nezdinde çeşitli çalışmalar da yapılmaktaydı zaten.
Ancak karşı karşıya bulunduğumuz Avukatlık Kanunu’nu değiştirme arzusu bu ihtiyaçtan kaynaklanmamaktadır. Son on yıldır baroların ve TBB’nin hukuk, hak ve özgürlükler temelindeki talepleri ne zaman iktidarı rahatsız etse hemen Avukatlık Kanunu değişikliği gündeme getiriliyordu. Aynı tavır çevre ve doğayı koruma ihtiyacını dile getiren mimar-mühendis odaları ya da toplumun, tutuklu ve hükümlülerin sağlık sorunlarını dile getiren doktorların meslek örgütleri için de söz konusuydu. Ayrıca iktidar bu meslek örgütlerinin idare mahkemelerinde açtığı iptal davalarından da rahatsız olmaktaydı. Bu alanda hak arama usulleriyle ilgili olarak zaten İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda çeşitli düzenlemeler yapılmış ve özellikle “yürütmenin durdurulması” müessesesi budanmıştı.
Görülmektedir ki, iktidar verdiği kararların evrensel hukuk, çevre, sağlık kuralları gerekçesiyle eleştirilmesini, denetlenmesini, durdurulmasını, istememektedir. Tam tersine tüm yapılanlara icazet verecek meslek birliklerin yaratılması arzusu taşımaktadır. Av. Haluk İnanıcı