Hukuk Güncesi

Kripto Paraların Mevzuat Açısından Değerlendirmesi

Kripto para, en genel tanımı ile; internet aracılığıyla kullanılan, hiçbir merkezi otoriteye ya da aracı kuruma bağlı olmayan, şifreli bir yöntemle dijital olarak oluşturulan ve dijital ortamda işlem gören sanal paradır.  Kripto Piyasaya ilk çıkan kripto para Bitcoin’dir. Bitcoin adını, byte (veri boyutu) ve coin (madeni para) kelimelerinden almaktadır. Piyasaya Bitcoin dışında başta Ethereum, Bitcoin Cash, Ripple, Litecoin, Dash, Neo, Iota, Monero, Nem, Zcash olmak üzere yüzlerce kripto para sürülmüştür.

Kripto paranın ticari hayatta kullanımının başlıca avantajları; 

• Hükümetlerden bağımsız olması ve sınırlı sayıda üretilmesi nedeniyle düşük enflasyon riski,
• Transfer yapılması için bir aracı gerekmediğinden, düşük transfer giderleri,
• Kullanım kolaylığı ve yüksek işlem hızı,

olarak sıralanabilir. Kripto paralar siber saldırılara karşı güvenlik açığı, kullanıcı ve üreticinin anonim olması, yasa dışı işlemlerde bir ödeme mekanizması olarak kullanılma ihtimali gibi hususların yanında ticari hayatı büyük oranda değiştirecek bir teknoloji söz konusu olduğundan gerek devletler gerekse tüketici açısından tam anlamıyla benimsenmemekte daha çok bir yatırım aracı olarak kullanılmaktadır.

Belirtilen avantajları ve sağlam teknolojik alt yapısı nedeniyle geleceğe yönelik bir adım olarak görülmekte ve çeşitli şirketler ve devletler tarafından kabul edilmektedir.

• ABD, Kanada, İngilitere, Güney Kore gibi ülkeler Bitcoin’i mevzuatları çerçevesinde bazıları ise yasal bir dayanağı olmaksızın bir ödeme modeli olarak kabul etmiştir. 
• Microsoft, ödemelerin Bitcoin ile yapılmasına izin vermektedir.
• Facebook; global kullanıma sunulmak üzere, kurucu üyesi olduğu kripto para projesi LibraCoin’i 2020 yılı içerisinde çıkarmayı planlamaktadır.

Türkiye’de kripto para kullanımı veya üretimi herhangi bir mevzuat çerçevesinde düzenlenmemiştir. Belirtmek gerekir ki kripto paranın bir emtia, menkul kıymet veya para olarak tanımlanması beraberinde farklı yasal yükümlülükler getirmektedir.

Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun’a göre herhangi bir resmi ya da özel kuruluş tarafından ihraç edilmeyen kripto paralar, elektronik para olarak değerlendirilmemektedir nitekim BDDK’nın konuya ilişkin açıklamaları da bu doğrultudadır.

Kripto paraların bir emtia mı yoksa para mı olduğu tartışması özellikle vergi mevzuatımız açısından önem teşkil etmektedir. Kripto paralar ile yapılacak ödeme esas itibariyle bu paranın karşılığı bir ulusal para ile yapılmaktadır. Bu nedenle genel kanı, kripto paraların aynı altın, gümüş gibi bir emtia olarak kabul edilmesi gerektiği yönündedir. Kripto paralar sahibine ortaklık veya alacak hakkı vermediğinden birer menkul kıymet olarak da değerlendirilemeyecektir.

Yukarıdaki bilgiler ışından bir gerçek veya tüzel kişinin kripto para üretmesi, piyasaya sürmesi, bir ödeme aracı olarak kullanmasının önünde yasal bir engel bulunmamaktadır. Bununla beraber bir emtia olarak kabul ettiğimiz kripto paraların kullanımının vergi mevzuatı açısından birtakım sonuçları mevcuttur.

• Kripto paraların alınıp satılması ile bir kazanç elde ediliyor ise bu kazanç vergi mevzuatı açısından ticari kazanç olarak değerlendirilecektir ve gelir vergisine tabi olunacaktır.
• Kripto paraların alım satım işlemleri KDV Kanunu’nun 1. maddesi çerçevesinde KDV’ye tabidir.
• Sermaye şirketleri tarafından kripto para ile elde edilen kazançlar kurumlar vergisine tabi olacaktır.